ΜΟΥΣΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

HERR MANNELIG-ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΜΕ IN EXTREMO ΚΑΙ HAGGARD

Λεπτομέρειες: Savvas Sinodinos - 15 Απρίλιος 2013

Το Herr Mannelig είναι μια σουηδική μεσαιωνική μπαλάντα. Αναφέρεται στον έρωτα μιας γυναίκας τρολ για έναν ιππότη.

Το Herr Mannelig είναι μια σουηδική μεσαιωνική μπαλάντα.Αναφέρεται στον έρωτα μιας γυναίκας τρολ για έναν ιππότη.Τα τρολ στη σκανδιναβική μυθολογία ήταν ολόκληρη κατηγορία πλασμάτων που περιελάμβαναν γίγαντες,μάγισσες,φαντάσματα,κακοποιά πνεύματα,ημίθεους και δαίμονες.Αργότερα στη σκανδιναβική παράδοση τρολ ήταν τα μεγαλόσωμα,τερατόμορφα, βραδύνοα πλάσματα που γνωρίσαμε στον ‘Άρχοντα των Δαχτυλιδιών’.Προφανώς το τραγούδι δεν αναφέρεται σε αυτή τη μορφή των τρολ,αλλά στην προγενέστερη, μιας μάγισσας ή ενός ξωτικού ίσως.Για τους σινεφίλ,η καλύτερη απεικόνιση της γυναίκας τρολ θα ήταν η Angelina Jollie στο Beowulf (βλ.φώτο).Δυστυχώς η ηρωίδα του τραγουδιού δε διαθέτει την πανουργία και τα θέλγητρα της Dragon Lady της ταινίας.Ίσως πάλι ο ιππότης να είναι πιο ακέραιος χαρακτήρας από τον Beowulf.Όπως και να έχει,στο τραγούδι η γυναίκα τρολ προσφέρει στον ιππότη άλογα,μύλους,όπλα και ρούχα προκειμένου να την παντρευτεί, αλλά ο ιππότης την απορρίπτει γιατί δεν είναι χριστιανή.Δεν πρέπει να μας ξενίζει η άρνηση του ιππότη.Κατ’αρχήν δε δείχνει δείγματα αγάπης για τη γυναίκα.Αντίθετα αυτή,κόντρα στο έθιμο,του κάνει πρόταση, άρα έχει δαγκώσει άσχημα τη λαμαρίνα.Ας μην ξεχνάμε ότι ακόμη και σήμερα σε πολλές χώρες ο γάμος μεταξύ ατόμων διαφορετικής θρησκείας είναι δύσκολος. Πόσο μάλλον στη μεσαιωνική Σκανδιναβία,με τους χριστιανούς να θεωρούν τους παγανιστές παιδιά του διαβόλου και τους ειδωλολάτρες να αποκαλούν τους χριστιανούς προδότες της πίστης των προγόνων τους.Το τραγούδι είναι στα σουηδικά.Έχει διασκευαστεί ακόμη στα γερμανικά (και σε industrial μορφή),στα λευκορώσικα και στα ιταλικά από τους Haggard που θα εξετάσουμε παρακάτω.

Η ΕΚΔΟΧΗ ΤΩΝ IN EXTREMO

Οι In Extremo είναι ένα γερμανικό συγκρότημα που συνδιάζει μεσαιωνικές και folk μελωδίες με rock-heavy ήχο.Ξεκίνησαν με διαχωρισμένο το folk από το rock ρεπερτόριό τους.Έπαιζαν folk μουσική με γκάιντες,άρπες και ζουρνάδες σε μεσαιωνικά events και rock με τα αντίστοιχα όργανα σε clubs.Κάπου στα 1995 έγινε το πάντρεμα και το αποτέλεσμα ήταν κάτι το μοναδικό για την εποχή του.Εκτός από τα δικά τους τραγούδια πειραματίζονται αρκετά με παραδοσιακά κομμάτια,μελωποιούν ποιήματα και ύμνους από όλη την Ευρώπη έχοντας ένα χρονικό πλαίσιο που ξεκινά από το Μεσαίωνα και φτάνει στις μέρες μας.Ανάλογη είναι και η σκηνική τους παρουσία.Στα live εμφανίζονται με στολές τροβαδούρων και γελωτοποιών του Μεσαίωνα και κάνουν εκτεταμένη χρήση πυροτεχνημάτων και φλογοβόλων.Για κάποιον που δεν τους έχει ακούσει το Herr Mannelig είναι ιδανικό δείγμα της μουσικής τους.Βρίσκεται στο Verehrt und Angespien του 1999.Στο δίσκο υπάρχει και σε ακουστική έκδοση ως bonus track. Ίσως ξενίσει κάποιους ότι το τραγούδι είναι στα σουηδικά.Γενικά οι In Extremo έχουν ένα θέμα με τη γλώσσα.Τραγουδούν κυρίως στα γερμανικά,ή την μητρική γλώσσα του κομματιού,αν είναι διασκευή,γεγονός που δεν τους βοηθά με το αγγλόφωνο ακροατήριο (και τους απανταχού κολλημένους),αλλά στη χώρα τους και τις γύρω γερμανόφωνες χώρες έχουν αρκετή επιτυχία στα charts.Έχουν τραγουδήσει ακόμη σε νορβηγικά, λατινικά, γαλλικά, κέλτικα, ισπανικά, αγγλικά και μάλλον έχω ξεχάσει 1-2 γλώσσες.

Η εισαγωγή του τραγουδιού μοιάζει με μπαλάντα βγαλμένη από την αυλή του βασιλιά Αρθούρου.Τα όργανα που ακούγονται είναι ένα ζουρνοειδές πνευστό (shawm),ιρλανδικό μπουζούκι,ντραμς και ίσως ένα από εκείνα τα τεράστια βούκινα των Άλπεων.Έπειτα μπαίνουν τα ηλεκτρικά όργανα και το κομμάτι αλλάζει άρδην. Αποκτά επιθετικότητα,ο τραγουδιστής ανεβάζει ταχύτητα και βάζει λίγο γρέζι στη φωνή. Το folk στοιχείο διατηρείται καθώς τα ζουρνοειδή γίνονται τρία,καθένα σε διαφορετικό τόνο και δένουν θαυμάσια με την κιθάρα.

Η ενορχήστρωση είναι ο τομέας που κάνει τους In Extremo να ξεχωρίζουν.Όλοι παίζουν δύο και τρία όργανα.Ξέρουν ακριβώς ποιο όργανο να χρησιμοποιήσουν και πόσο ώστε να δέσει με τα υπόλοιπα,κάνοντας το τραγούδι ν’ακούγεται ευχάριστα και να μην είναι ποτ-πουρί από του Κουτρούλη το γάμο.Παραθέτω τους στίχους και τη μετάφρασή τους στα αγγλικά.

Σουηδικά
Bittida en morgon innan solen upprann
Innan foglarna började sjunga
Bergatrollet friade till fager ungersven
Hon hade en falskeliger tunga

Herr Mannelig herr Mannelig trolofven i mig
För det jag bjuder så gerna
I kunnen väl svara endast ja eller nej
Om I viljen eller ej?

Eder vill jag gifva de gångare tolf
Som gå uti rosendelunde
Aldrig har det varit någon sadel uppå dem
Ej heller betsel uti munnen

Eder vill jag gifva de qvarnarna tolf
Som stå mellan Tillö och Ternö
Stenarna de äro af rödaste gull
Och hjulen silfverbeslagna

Eder vill jag gifva ett förgyllande svärd

Som klingar utaf femton guldringar
Och strida huru I strida vill
Stridsplatsen skolen I väl vinna

Eder vill jag gifva en skjorta så ny
Den bästa I lysten att slita
Inte är hon sömnad av nål eller trå
Men virkat av silket det hvita

Sådana gåfvor toge jag väl emot
Om du vore en kristelig qvinna
Men nu så är du det värsta bergatroll
Af Neckens och djävulens stämma

Bergatrollet ut på dörren sprang
Hon rister och jämrar sig svåra
Hade jag fått den fager ungersven
Så hade jag mistat min plåga

Herr Mannelig herr Mannelig trolofven i mig
För det jag bjuder så gerna
I kunnen väl svara endast ja eller nej
Om I viljen eller ej?

Αγγλικά

Early one morning before the sun did rise
And the birds sang their sweet song
The mountain troll proposed to the fair squire
She had a false deceitful tongue

Sir Mannelig,Sir Mannelig won't you marry me
For all that I'll gladly give you
You may answer only yes or no
Will you do so or no?

To you I will give the twelve great steeds
That graze in a shady grove
Never has a saddle been mounted on their backs
Nor had a bit in their mouths

To you I will give the twelve fine mills
That stand between Tillo and Terno
The mill stones are made of the reddest brass
And the wheels are silver-laden

To you I will give the gilded sword
That jingles from fifteen gold rings
And strike with it in battle as you will
On the battlefield you will conquer

To you I will give a brand new shirt
The lustrous best for to wear
It is not sewn with needle or thread
But crocheted of the whitest silk

Gifts such as these I would gladly receive
If you were a Christian woman
But I know you are the worst mountain troll
From evil spirits and devil spawn

The mountain troll ran out the door
She wailed and she shrieked so loudly
"Had I gotten that handsome squire
From my torment I would be free now"

Sir Mannelig,Sir Mannelig won't you marry me
For all that I'll gladly give you
You may answer only yes or no
Will you do so or no?

Η ΕΚΔΟΧΗ ΤΩΝ HAGGARD

Οι Haggard είναι το πνευματικό παιδί του Asis Nasseri (ο μουσάτος στη μέση).Τα μέλη τους είναι κυρίως Γερμανοί αλλά λόγω της φύσης του συγκροτήματος οι αλλαγές είναι συχνές. Ξεκίνησαν το 1991 παίζοντας Death metal.Μετά το πρώτο demo τους άλλαξαν σε συμφωνικό metal με brutal φωνητικά.Μπερδευτήκατε;Το κάνω πιο απλό.Βάλτε μαζί τα χορωδιακά φωνητικά των Therion και τα ακραία φωνητικά των πρώιμων Theatre of Tragedy, συμπληρώστε με βιολιά,τσέλα, βιόλες, φλάουτα και όμποε.Το αποτέλεσμα το μισείς ή το λατρεύεις.Για να γράφω άρθρο για αυτούς,προφανώς ανήκω στη δεύτερη κατηγορία.Ειδικά στην περίπτωση του δικού τους Herr Mannelig δε νομίζω να υπάρχει άνθρωπος που δεν θα του αρέσει το κομμάτι. Βρίσκεται στο Eppur Si Muove του 2004.Ήταν ο πρώτος δίσκος με την Ehlers στο συγκρότημα και θεωρείται η καλύτερή τους δουλειά.Οι Haggard,ίσως γιατί τα σουηδικά δεν προσφέρονται για όπερα,περιόρισαν λίγο τους στίχους και τους μετέφεραν στα ιταλικά.Δεν έβαλαν καθόλου ακραία φωνητικά και στήριξαν το κομμάτι πάνω στους τραγουδιστές τους.

Την εποχή εκείνη οι Haggard είχαν στη σύνθεσή τους δυο τενόρους και τρεις γυναίκες σοπράνο.Το κομμάτι αρχίζει με τα κλασσικά όργανα και μια γυναικεία φωνή.Τα ηλεκτρικά όργανα μπαίνουν περίπου στο ίδιο σημείο με τους In Extremo.Λίγο μετά μπαίνει και η δεύτερη σοπράνο.Ο τενόρος κάνει είσοδο στο δεύτερο ρεφρέν.Το κομμάτι παραμένει μπαλάντα από την αρχή ως το τέλος,απλά τα ηλεκτρικά οργάνα δίνουν όγκο και χροιά Black Sabbath σε ένα ήδη καταπληκτικό τραγούδι.Οι live εκτελέσεις του αποτελούν ίσως την κορυφαία στιγμή της παράστασης.Συνήθως το δίδυμο Ehlers-Fuhrmann παίζουν τους ρόλους της γυναίκας και του ιππότη.Άλλες φορές προσαρμόζουν το κομμάτι στα δεδομένα της παράστασης.Για παράδειγμα στη συναυλία που έδωσαν στο Fuzz τον Απρίλη του 2010 το συγκρότημα είχε έρθει μισό λόγω της έκρηξης του ισλανδικού ηφαιστείου με το όνομα-γλωσσοδέτη.Η συναυλία είχε εκ των περιστάσεων πιο κιθαριστικό χαρακτήρα και το Herr Mannelig που ακούσαμε ήταν αρκετά βαρύτερο του συνηθισμένου.Ένα χρόνο αργότερα πάλι στο Fuzz και ελλείψει ιππότη η Ehlers φλέρταρε με τον τσελίστα και το κομμάτι επανήλθε στη συμφωνική του μορφή.Όπως και πριν, παραθέτω τους στίχους και την αγγλική τους μετάφραση.

Ιταλικά
All'alba, prima che il sole sorgesse
E gli uccelli cantassero la canzone
La donna del troll con la lingua falsa
Ed ingannevole propose al signore:

Herr Mannelig,Herr Mannelig mi vorrei sposare

Per tutto quello che io ti darò?
Se vorrai, rispondi solo si o no
Farai così o no?

Ti darò i dodici mulini
Che stanno tra Tillo e Terno
Le macine sono fatte del più rosso rame
E le ruote sono cariche d'argento

Herr Mannelig,Herr Mannelig mi vorrei sposare
Per tutto quello che io ti darò?
Se vorrai, rispondi solo si o no
Farai così o no?

Se tu fossi una donna cristiana
Riceverei volentieri regali così,
Ma io so che sei il peggiore troll
Figlio degli spiriti maligni

Herr Mannelig,Herr Mannelig mi vorrei sposare
Per tutto quello che io ti darò?
Se vorrai, rispondi solo si o no
Farai così o no?

Αγγλικά
At dawn before the sun arised
And the birds sang their song
The troll woman with the false tongue
And deceptive voice proposed the gentleman

Sir Mannelig,Sir Mannelig will you want to marry me

For all that I will give you?
If you want to, just say yes or no
Will you do it or not?

I will give you the twelve mills
That are between Tillo and Terno
The grinders are made of the most red copper
And the wheels are loaded with silver

Sir Mannelig,Sir Mannelig will you want to marry me
For all that I will give you?
If you want to, just say yes or no
Will you do it or not?

If you were a Christian woman
I would gladly receive gifts
But I know that you are the worst troll
Birth of the malignant spirits

Sir Mannelig,Sir Mannelig will you want to marry me
For all that I will give you?
If you want to, just say yes or no
Will you do it or not?

Στο κρίσιμο ερώτημα ‘Ποιο από τα δύο;’ η απάντηση είναι ‘Εξαρτάται’.Υπό κανονικές συνθήκες θα επέλεγα την εκδοχή των Haggard γιατί προκαλεί εντονότερα συναισθήματα στον ακροατή. Φυσικά αν ήθελα ένα γερό headbanging για να’ρθω στα ίσα μου,θα έβαζα τους In Extremo.

Βιβλιογραφία:Wikipedia:Herr Mannelig,
Στίχοι:darklyrics.com

Φωτογραφίες από το ίντερνετ.
Ορθογραφικά,συντακτικά λάθη δικά μου. Γιάννης Αμυγδαλάς